Rare tijden

Opvallend is dat ik van verschillende ouders hoorde dat hun kind in de afgelopen maanden erg is opgebloeid. Ik denk aan dat onzekere wat faalangstige meisje van 9 jaar, dat zo het gevoel had dat ze altijd maar beter haar best moest doen en dat alleen een 10 goed genoeg was. Op school liep ze op haar tenen en als de juf haar een compliment gaf dan hoorde ze dat niet, van een kritische opmerking kon ze dagen van slag zijn. Wat was ze bang voor mislukking. De afgelopen maanden was ze natuurlijk veel thuis. Daar lukte het de ouders beter, nu ze haar ondersteuning gaven in het maken van huiswerk en een dagritme zoeken, om zich in hun dochter in te leven. Ouders ontdekten dat ze hun dochter de ruimte moesten geven om zelf een eigen aanpak te vinden om met haar faalangst om te gaan.

Ik maak ouders mee die dan zeggen: “Waar moeten we beginnen? Het is toch ons doel om de angst weg te nemen of in ieder geval te verminderen?” Dat klopt, maar dat is wel het einddoel en dat gaat met stapjes. Ik geef enkele vuistregels voor het scheppen van een veilig klimaat voor een faalangstig kind.

Een veilig klimaat voor een faalangstig kind

1. Laat aan je kind weten dat faalangst gewoon is, het hoort bij het dagelijks leven. Alleen kunnen sommige mensen er niet zo goed mee omgaan, waardoor faalangst vervelende gevolgen heeft. Als kinderen beseffen en ervaren dat iedereen wel momenten van faalangst kent, scheelt dat veel in hun eigen beleving daarvan.  
2. Niemand kan zonder fouten door het leven gaan.
3. Goed voorbeeld doet goed volgen. Als een kind van zijn ouders merkt dat bij hen er ook af en toe iets mislukt, is dat een goed voorbeeld.
4. Neem kinderen serieus. Je kunt met hen via een omweg in contact komen over faalangst, zonder dit bij naam te noemen. Je kunt het dan hebben over anderen kinderen die ‘hier wel eens mee te maken hebben’. Praat ook niet voortdurend over faalangst. Niet teveel en niet te weinig.
5. Ga niet mee in ‘het tunnel denken’. Faalangstige kinderen lijken vaak aan niets anders te denken dan de beproeving die op komst is. Laat je als ouders niet verleiden mee te gaan in die tunnel. Voeg niet je eigen spanning toe aan je kind.
6. Maak acceptatie niet afhankelijk van de prestatie. Laat het onderlinge contact niet bepalend zijn door de hoge verwachting die je naar je kind hebt. Je kind kan al snel denken dat hij of zij een mindere zoon of dochter is door minder goede resultaten.

Over faalangst is heel veel te zeggen. Belangrijk is dat het kind anders leert denken en kijken naar zichzelf en de wereld om zich heen. Gebeurtenissen leiden tot Gedachten, die bepalen de Gevoelens en die weer het Gedrag. Door dit voor kinderen zichtbaar te maken kan het kinderen helpen om niet-helpende gedachten te vervangen door helpende gedachten.

Wel of geen faalangst?
Tot slot even dit: als je merkt dat je kind meer dan normaal nerveus of angstig is en je kind zo gegrepen is door de angst voor mislukken dat zijn/haar presteren er ernstig onder lijdt, dan kan er sprake zijn van faalangst. Praat er dan eens over met de leerkracht of IB-er van school, hoe ervaren zij je kind? Kunnen jullie hierover met elkaar afstemmen? De school heeft ook vragenlijsten of testjes waarbij er meer beeld van je kind kan komen. Vraag naar de mogelijkheden van school, maar betrek eventueel ook de schoolmaatschappelijk werker van de school erbij. Hij of zij kan ook meedenken hoe je het beste om kan gaan met je dochter of zoon en wat bij jullie als ouders past. Soms moet voor hulp doorverwezen worden.

Beste ouders, kinderen leerkrachten, ik wens jullie een goed schooljaar toe, ondanks de Rare tijd.